Dordrecht in de oorlog

Een collectie van historische items van de tweede wereldoorlog in Dordrecht.

Dordrecht en omgeving - mei 1940. 

Op deze pagina vind u origineel fotomateriaal van Dordrecht en de omgeving daarvan in mei 1940. 

Hieronder ziet u diverse foto's van de oorlogsschade in Dordrecht ten gevolge van de gevechten tijdens de meidagen. 
Op foto één, De Dubbeldamse weg Zuid in Dordrecht. De huizen zijn vernield tijdens de meidagen. Volgens ooggetuigen zouden de huizen vernield zijn omdat de Duitsers granaten naar binnen wierpen nadat zij Nederlandse patroonhulzen bij een Nederlandse jongen in zijn zak vonden maar de huizen kunnen ook vernield zijn door Nederlandse artillerie. Vast staat in ieder geval dat de huizen tijdens de meigevechten vernield zijn. *1
De tweede foto is de uitgebrande goederenloods aan de Spoorweghaven. Deze lag tussen de Nederlandse troepen onder leiding van 2e luitenant Plasschaert die zich in de Electromotorenfabriek op de achtergrond hadden genesteld en de Duitse stellingen. De schade is aanzienlijk en dat is niet verwonderlijk gezien het feit dat de loodsen tussen beide strijdende partijen inlag. Ook ziet men een foto van het rangeerterrein aan de burgemeester de Raadtsingel welke evengoed door de gevechten totaal vernietigd is. 


Hieronder ziet u op foto 4 het uitgebrande en vernietigde Dordtwijck. Dordtwijck werd ofwel tijdens gevechten tussen Duitse parachutisten vernietigd , of door een Nederlandse artilleriebeschieting nadat ze de plek hadden opgegeven. 
De volgende foto is er één van het Wilgenbosch. Op de voorgrond ziet men  de vernielde wasserij Weltrevreden ten gevolge van de gevechten. Rechts in beeld de EMF. Foto 6 is een opname van de hoek Hooge Bakstraat en het Rozenhof. Ook hier is de schade erg groot ten gevolge van de gevechten.


Foto 7 hieronder is wederom een beeld van de oorlogsschade aan de hoek Rozenhof/Havenstraat door gevechten tussen Nederlandse militairen en Duitse parachutisten. Foto 8 is een opname gemaakt in Dordrecht van oorlogsschade op 10.10.1940 volgens het opschrift. De foto is gemaakt op de Zuidendijk 129. 


De volgende foto's tonen algemene beelden tijdens of kort na de meidagen van 1940 in Dordrecht. 

Beide foto's zijn genomen vanaf de Zwijndrechtse brug. De eerste door een soldaat die bij de 22 ID ( infanterie division) hoorde. Vermoedelijk dus kort na de meidagen gemaakt. Er is ook hier nog een beetje oorlogsschade te zien als je goed kijkt. De tweede foto is niet minder interessant. De goede kijker ziet namelijk nog de witte vlag boven de toren van de Grote kerk. Dordrecht was toen ontruimd door Nederlandse troepen en de Duitsers namen de stad in bezit. 

Foto 11 is een foto van een Duits veldgraf in Dordrecht. 
Het veldgraf van Oberschütze Werner Freudenberg in Wieldrecht. Oberschütze Freudenberg behoorde tot de PAK Kompanie 14./IR.47 die landde op Vliegveld Waalhaven in Rotterdam. Eén Zug werd naar Dordrecht gestuurd. Mogelijk kwam Oberschütze Freudenberg om tijdens gevechten met 3-4. GB of tijdens een artilleriebeschieting door 23 RA op de Reeweg. *2


Foto 12 is een foto van Duitse troepen van de 9e panzerdivisie op de Rijksstraatweg. Op de achtergrond is de Dokbrug nog te zien. In het gras liggen wat soldaten te ontspannen. De foto zal daarom pas na de strijd gemaakt zijn. Op 13 mei waren de pantsertroepen namelijk nog volop in de strijd met Nederlandse soldaten in de binnenstad. De over het algemeen ontspannen indruk op de foto zal erop wijzen dat de deze vermoedelijk op 14 mei of zelfs later is gemaakt. 

De foto erna is een zeer treurige foto van Nederlandse soldaten van Bataljon Ravelli die op de Rijksstraatweg, (de huidige Mijlweg) in een dodelijke hinderlaag liepen. De voorhoede van het Bataljon Ravelli, vernoemd naar de commandant van het Bataljon bestond uit 1-I-34 Regiment Infanterie 
( RI ) en 1-II-28.RI. Het bataljon had de opdracht om in de vroege ochtend van 11 mei contact te zoeken met Nederlandse eenheden in het Zuiden van Dordrecht. In plaats van dat het bataljon daadwerkelijk contact maakte met eigen troepen liepen zij recht in de verdediging van de Duitse parachutisten die zich verschanst hadden in de omgeving van de Weeskinderendijk. De voorhoede was kansloos in het gevecht dat daarop uitbrak. Het leidde tot een bloedbad onder de Nederlandse troepen. Op de locatie van de foto sneuvelden 12 Nederlandse militairen. Velen werden gevangen genomen. In de gevechten die daarop volgden was de chaos onder de troepen compleet waardoor er nog meer Nederlandse soldaten sneuvelden of gevangen werden genomen. *3

De vooralsnog laatste foto (14) is een interessante opname. We zien hier namelijk een mengelmoes van luchtlandingstroepen. Zo zijn de twee militairen links op de grond op hun knieën parachutisten van Fallschirmjäger Regiment 1. Vooral de linke para is opvallend omdat hij zijn helm met modder gecamoufleerd heeft. Een veel gezien gebruik bij parachutisten van het 2e bataljon bij Moerdijk. Achter hem staat een militair die net wegkijkt van het Fallschirmjäger Regiment 2. Hij heeft parachutistenuitrusting zoals een vroeg model patronengordel voor parachutisten. Hij draagt echter nog niet de M38 springhelm zoals zijn collega's van FJR 1. Dit is mede omdat FJR 2 nog niet getraind was als parachutist bij de inzet van het regiment in Nederland. Rechts van de knielende parachutisten zit een luchtlandingsmilitair die een vliegoverall lijkt te dragen. Zijn collega achter hem heeft dit ook. Wellicht vliegers van een Ju52 transportvliegtuig welke landden op Waalhaven. De overige militairen dragen Heer insignia op hun uniformen. Dat betekend dat zij tot de Duitse landmacht behoorden, vermoedelijk bij de 22e Luftlandedivision welke in wezen een gewone infanteriedivisie was maar werd ingevlogen op Waalhaven. De combinatie van de aanwezige militairen maakt dat deze foto vrijwel zeker in de regio Dordrecht is gemaakt.  


Hieronder zien we nog eens twee foto's van eenheden van de 9e panzerdivision in Dordrecht op de Rijksstraatweg. De foto's zullen haast wel van na de gevechten zijn, gezien de grote hoeveelheden burgers die zeer dichtbij naar de voertuigen staan te kijken. De foto's maken een ontspannen indruk. Alsof men zich al geschikt heeft naar de bezetting. Op beide foto's zien we duidelijk de Dokbrug. Op de tweede foto is ook zeer prominent de Dordtse Grote Kerk te zien. Diezelfde Grote Kerk is prominent in beeld op de laatste foto waar een grote witte vlag de top siert. Op 13 mei werd het de Nederlandse militaire leiding pijnlijk duidelijk dat een verdere verdediging van Dordrecht zinloos werd en trokken alle Nederlandse troepen zich terug uit de stad. Vanaf dat moment werd Dordrecht een Open stad en konden de Duitsers de stad eigen maken. 


De foto hieronder is gemaakt op de Elfhuizen, ter hoogte van de Spuibrug. De muren van het gebouw op de achtergrond is van het huidige café de Pul. We zien een Nederlands PAG ( pantser afweer geschut). Op 13 mei 1940 trokken Duitse tanks de Dordtse binnenstad binnen. Als reactie hierop trokken de Nederlandse eenheden in de stad zich terug op het centrum achter de bruggen over het water, welke een barrière zouden vormen voor de Duitse tanks. De Nederlandse militairen die met dit geschutstuk de Spuibrug verdedigden hadden de instructie gekregen van een ordonnans van de Overste Mussert om niet op de tanks te vuren omdat de overtuiging bestond aan Nederlandse zijde dat het hier Franse tanks betrof. Nog voor de eerste Duitse tank de brug naderde zagen twee pontonniers ( vaandig F. Kouwenhoven en sergeant M. van der Houten) de kans om de brug open te draaien. Er ontstond nu verwarring onder bemanning van het PAG geschut. Wel of niet vuren? De tank had volgens Sergeant P. Hordijk een oranje lap op de motorkap en toen de luitenant Davidson die ook ter plekke was met een rood witte Nederlandse vlag liet wapperen werd er aanvankelijk van beide zijden niet gevuurd. De tankcommandant zwaaide vanuit de tankkoepel en het voertuig reed door tot aan de Spuibrug. Nu begon het plotseling wild te vuren Hierop vuurde de PAG op de Duitse tank waarvan de laatste getroffen werd. Korte tijd later kwam er nog een tank welke achter de uitgeschakelde eerste tank ging staan en begon te vuren. Een duel tussen het PAG geschut en de tweede tank volgde waarbij het PAG geschut een treffer moest incasseren. Sergeant Hordijk raakte hierbij ernstig gewond , alsook soldaat B. Dik welke met zijn voet onder het PAG geschut kwam toen deze letterlijk ondersteboven geschoten werd. De tank kon vanwege de brug die omhoog stond niet doordringen tot de binnenstad en reed terug naar het station. Hieronder zien we het betreffende stuk geschut. Zeer duidelijk is de treffer op het pantserschild te zien en de grote schade die is aangericht aan het stuk. De foto is vermoedelijk slechts enkele dagen na het vuurgevecht met de tanks gemaakt. *4

De volgende foto toont ogenschijnlijk Duitse luchtlandingstroepen bij hun Skoda berggeschut. Ze maken gebruik van een buitgemaakte vrachtwagen die zij voor de gelegenheid hebben voorzien van een hakenkruis. Het zijn vermoedelijk eenheden van de Gruppe de boer die op 12 mei 1940 vanaf de Dordtse begraafplaats een aanval richting binnenstad en Krispijn lanceerden. De foto die erop volgt toont eveneens Duitse militairen bij een naar wat het lijkt, vernielde boerderij. De foto is volgens het opschrift in de buurt van Dordrecht en Moerdijk gemaakt op 15.5.1940 op de terugweg vanuit Dordrecht. 


Hieronder vervolgens nog een foto vanaf de Zwijndrechtse brug. We zien de Grote kerk duidelijk op de achtergrond. Wasserij Weltevreden is vernield door de gevechten en er lijkt een begin gemaakt te zijn aan de sloop van het gebouw. Rechts is men begonnen met het herstel van de E.M.F. De foto is vermoedelijk na mei 1940 gemaakt maar toont wel duidelijk de schade aan de omgeving. 
Dan een foto van de Havenstraat, ook hier is begonnen het opruimen van het puin. Er zijn houten planken voor de ramen getimmerd. De huizen werden volledig vernield door de gevechten in de buurt van het spoor. De laatste foto toont het kantorengebouw van de verzekeringsmaatschappij "Holland van 1859" aan de burgermeester de Raadtsingel. 


De twee foto's hieronder zijn gemaakt bij de Openbare Lagere School bij de Admiraal de Ruyterweg. Ook vaak de Admiraal de Ruyterschool genoemd. In mei 1940 was de school het legeringsonderkomen van Kapitein Mantel en zijn 14e compagnie Pionieren. ( 14.C.Pn. ) De school werd al snel door de Duitse parachutisten veroverd en later gebruikt om Nederlandse krijgsgevangen in onder te brengen en burgers die uit hun huizen waren geëvacueerd. De school werd op 11 mei beschoten door Nederlandse artillerie. Hetgeen burgerslachtoffers en slachtoffers onder de krijgsgevangen militairen tot gevolg had. De school brandde volledig uit als gevolg van deze beschietingen. *1
De daaropvolgende foto toont een colonne Duitse militairen op de Rijksstraatweg ten hoogte van het viaduct. Ook hier word weer duidelijk dat het gros van de Duitse Wehrmacht in mei 1940 aangewezen was op paard en wagen. De troepen op deze foto zijn vermoedelijk uit Noord-Brabant aangekomen en op doortocht naar Rotterdam via de Zwijndrechtse bruggen. 


Hieronder ziet u twee interessante foto's die tijdens de meidagen van 1940 gemaakt zijn in Dordrecht door een Duitse militair. Op de achtergrond is duidelijk het gebouw van de Victoria fabriek te zien. Nederlandse pontonniers bezetten dit gebouw tijdens de meidagen om te voorkomen dat de Duitsers vanaf de Zwijndrechtse bruggen de Dordtse binnenstad in konden trekken. Het was één van de gebouwen die Luitenant Plasschaert gebruikte voor de verdediging. Op de voorgrond lijken een aantal woonhuizen de strijd niet overleefd te hebben en de oorlogsschade is groot. De tweede foto is vermoedelijk in de buurt van dit punt gemaakt. We zien Duitse militairen met een buitgemaakte Nederlandse motorfiets. Op het bijrijdersvak staat een zware mitrailleur en ligt een Nederlandse helm. In het spatbord links zitten kogelgaten. Het is vermoedelijk een motorfiets van de 4e sectie MC. III-2. Regiment Wielrijders die op de fatale 11e mei recht op de Duitse posities op de Weeskinderendijk afreed. 
Tot slot de laatste foto, welke eveneens door een Duitse soldaat is gemaakt. Het is een foto van het strijdtoneel aan het Wilgenbosch waar het zwaartepunt tussen de Nederlandse stadsdefensie en het Duitse bruggenhoofd lag. De schade aan de E.M.F. en de wasserij Weltevreden zijn goed zichtbaar. 


Hieronder bij de volgende fotoserie ziet u nog eens vier foto's welke door Duitse soldaten in Dordrecht zijn gemaakt. Op de eerste foto is het Bagijnhof te zien met de Spekslagerij en het café links. Voor het café zijn straatstenen opgestapeld. Vermoedelijk door Hollandse soldaten die er wat dekking mee wilden creëren. De volgende foto is van de Vriesestraat. Er is een grote ravage te zien aan de huizen en winkels daar. Wie goed kijkt kan rechts nog het stuk 7-Veld geschut waarmee wachtmeester Kruithof van het Korps Rijdende Artillerie samen met zijn stuksbemanning vuur uitbracht op de Duitse tanks die de Vriesebrug probeerden over te komen op 13 mei 1940. Het stuk 7-Veld kreeg een voltreffer waarbij Dienstplichtig soldaat Burgers en van den Akker sneuvelden. Wachtmeester Kruithof en dienstplichtig soldaat J. Eijkelenberg raakten ernstig gewond bij het vuurduel met de Duitse tanks. 
Foto 32 is een opname van de hoek Hoogt-Sluisweg in Dordrecht. Een burgerjongen kijkt recht in de lens van de Duitse fotograaf. Links daarvan staat vermoedelijk een Duitse parachutist, afgaande op zijn schoeisel en broek. De ravage achter hen is groot. 
De daaropvolgende foto is een fraaie opname van molen "Kijck over den Dijck" aan de Noordendijk. De foto is gemaakt door een Duitse militair in Dordrecht, vlak na de meidagen. Foto 35 is een foto van de grote verwoestingen aan de hoek Havenstraat en Hoge Bakstraat. De oorlogsschade was een gevolg van de gevechten tijdens de meidagen. Een vergelijkbaar beeld vind u bij foto 6 op deze pagina. De laatste foto in de serie hieronder is gemaakt op de Dubbeldamse Weg tussen de Mauritsstraat en de Markettenweg. Het gaat hier om de nummers 25-35. Ook deze gebouwen werden vernietigd door de hevige gevechten in mei 1940. 


De onderstaande foto's zijn kort na en tijdens de meidagen van 1940 genomen. Op de eerste foto ziet u oorlogsverwoestingen in Dordrecht bij de Hoogt-Sluisweg. Een vergelijkbaar beeld ziet u bij foto 32 hierboven. Op deze foto loopt er net een stel langs. De man kijkt in de camera. Het beeld dat daar op volgt is een bekende foto van Nederlandse militairen achter de opgeworpen barricaden op de Singel, vlakbij de Spuiweg. Het zijn vermoedelijk pontonniers. Hoewel vaker gezien is het een hele unieke foto van tijdens de meidagen in Dordrecht. De derde foto in deze serie is een foto die kort na de meidagen genomen is op het Bagijnhof. De foto is gemaakt tussen de Sarisgang en de Korte Breestraat. De stoeptegels zijn als barricaden nog steeds opgestapeld. Rechts ligt een grote hoeveel fietsen en een motorfiets. Vermoedelijk van de Wielrijders. Het is een interessante opname. Eén van de eersten met Duitsers in het straatbeeld. 


De onderstaande foto's zijn geschonken door Dhr. en Mevr. Vos uit Zwijndrecht. De foto's waren van Dhr. Vink, eveneens uit Dordrecht, hij handelde in ansichtkaarten en trok er vaak met fotografen op uit om foto's te maken in Dordrecht. Deze foto's, oorspronkelijk 18 stuks zijn alle opnames van na de meidagen 1940 in Dordrecht. Op de foto's is voornamelijk de oorlogsschade te zien die de meidagen als gevolg hadden in Dordrecht. Een aantal foto's zijn weg gelaten omdat deze al te zien zijn op deze pagina. Wat interessant is bij deze foto's, is dat overal locaties zijn bijgeschreven. De eerst foto is gemaakt op de Albert-Cuypsingel. Het zijn de vernielde panden van de Fa. Donkelaar en de Fa. Du Parant. foto 2 is van vernielde woonhuizen aan de Zuidendijk. De derde foto is gemaakt op de Twintighuizen in de richting van de Hoogt. De daaropvolgende foto zijn vernielde woonhuizen op de Singel. ( 201 t/m 209 )
Foto 5 is het Wilgenbos in de richtng van de Achterhakkers met links de vernielde wasserij Weltevreden. Dan een foto van de Dokweg in de richting van het Wilgenbos. Vervolgens een foto van vernielde woonhuizen aan de Crayensteynstraat en een foto van de vernielde woning van Dhr. van Es bij de Zuidendijk/Schenkeldijk. Foto 9 toont de schade aan de Binnen-Kalkhaven. Gevolgd door een foto van de schuilplaats bij het Oranjepark bij de HBS. Foto 10 is gemaakt op de Burgemeester de Raadtsingel en toont de vernielde pastorie en de Rooms-Katholieke Anthoniuskerk. Daarna een foto van de spoorwegovergang bij de Dubbeldamse Weg en tot slot een foto van vernielde woonhuizen bij de Transvaalstraat. *5


De onderstaande foto's zijn eveneens kort na de meidagen van 1940 genomen. Op de eerste foto zien we de school aan de Bosboom-Toussaintstraat naast de Betje Wolfstraat. Deze school diende als legeringslocatie voor de 1e Depot Compagnie Pontonniers onder reserve Kapitein H.J. Siegmund. *6 Het wachthuisje staat er nog. Voor de ingang staan twee Duitse parachutisten. De foto die daarop volgt is een opname van de Dordtse Grote Kerk in de richting van de Houttuinen. De laatste twee foto's zijn gemaakt op het Bagijnhof en tonen de versperringen van stoeptegels die opgelegd zijn door Nederlandse militairen. Op de laatste foto liggen nog een hoop militaire fietsen, vermoedelijk van de wielrijders. Rechts daarvan staat een groepje Duitse militairen. 


De onderstaande foto's zijn foto's van de oorlogsschade in Dordrecht. De eerste foto is van de gevechtsschade op de Kalkhaven. De tweede foto is er één van vernielde panden aan de Havenstraat. De daaropvolgende foto is er één van vernielde woningen aan de Zeehavenlaan. En de laatste foto toont vernietigde panden aan de Dubbeldamse weg. Tijdens de meidagen was er veel oorlogsschade in Dordrecht. Deze foto's zijn vermoedelijk kort na de meidagen gemaakt. 

 
Op de onderstaande foto zijn Duitse parachutisten te zien die op 12 mei 1940 de voorhoede van de 9e pantserdivisie ontvangen op de Rijksstraatweg. 
De aankomst van de 9e pantserdivisie betekende voor de parachutisten dat zij ontzet werden en de bruggen over de Oude Maas en Moerdijk succesvol vastgehouden hadden.

De foto daaropvolgend toont een gesneuvelde wielrijder van de Mitrailleurs Compagnie van het IIIe bataljon van het 2e Regiment Wielrijders ( M.C. III-2 R.W. ). De 4e sectie van deze eenheid onder Vaandrig Blok reed in volle vaart de Weeskinderendijk op, op 11 mei 1940. De sectie had opdracht gekregen om zich in de noordwestelijke hoek van Krispijn op te stellen om de wijk af te grendelen. De sectie reed echter tussen 09:00 uur en 09:30 uur de Weeskinderendijk op, direct in de richting van de Duitse brugverdediging. Ze kregen een hagel van vuur over zich heen waarbij zes man direct sneuvelden, waaronder de Vaandrig Blok, en nog eens vier man zwaar gewond raakten. Aangezien Vaandrig Blok de voorste motor reed en er op de foto duidelijk zichtbaar is dat dit de derde motor is, is dit dus één van de zes gesneuvelden van M.C. III-2 R.W, maar niet Vaandrig Blok. Dan blijven er een aantal opties open:  
- Dienstplichtig Soldaat Herman Peter Bisschops. 
- Dienstplichtig Soldaat Wilhelmus Franciscus Christophe.
- Vrijwillig Soldaat Hendrikus Kerkwijk ( Werd door burgers naar het Gemeente Ziekenhuis gebracht en is dus niet de gesneuvelde op de foto ).
- Dienstplichtig Sergeant Johannes Josephus Elisabeth van der Korput ( Werd nog verzorgd door soldaat Wackerzappe en is dus niet de gesneuvelde op de foto ).
- Dienstplichtig Soldaat Hubertus Philippen ( Overleed in het Gemeente ziekenhuis te Dordrecht, is dus niet de militair op de foto ). 

Afgaande op de gegevens hierboven is de gesneuvelde dus ofwel de Dienstplichtig Soldaat Herman Peter Bisschops, danwel de Dienstplichtig Soldaat Wilhelmus Francisus Christophe. *7

De volgende foto toont een Duitse militair bij de vernietigde Admiraal de Ruyterschool aan de gelijknamige weg.  De school werd vernietigd door Hollandse artillerie. Van links komt een fietsende burger aan, wat doet vermoeden dat deze foto kort na de meidagen is genomen. 

 

De onderstaande twee foto's van het stadhuis in Dordrecht zijn gemaakt in mei 1940. De eerste foto toont de witte vlag op de toren van het stadhuis. Op de tweede foto is de witte vlag neergestreken en vervangen door de Duitse swastikavlag. De oorlog was voorbij, de bezetting was begonnen. 


©2017-2024 :Https://www.Dordrechtindeoorlog.nl: (Op de content op deze website berust auteursrecht: Deze content mag niet worden gedeeld, gedupliceerd of gepubliceerd zonder nadrukkelijke toestemming van de auteur van deze website. Voor verzoeken hieromtrent kunt u zich richten tot : Info@Dordrechtindeoorlog.nl of kijken op : www.Dordrechtindeoorlog.nl - Gebruiksvoorwaarden websitecontent).

*1 Bron: Dordt Open Stad
*2 Bron: Zuidfront-Holland1940 - Werner Freudenberg
*3 Bron: Zuidfront-Holland1940 - Over Bataljon Ravelli.
*4 Bron: Het boek Opmars naar Rotterdam van E.H. Brongers - Mislukte tankaanval op de Dordtse binnenstad.
*5 Bron: De boeken Deel 11 en 12 - Dordrecht - De oorlogsschade en de verliezen 1939-1945 van het Museum 1940-1945 Dordrecht. 
*6 Bron: Zuidfront-Holland1940 - Kantonnement Dordrecht. 
*7 Bron: Zuidfront-Holland1940 - Ereveld - Nederlandse gesneuvelden - M.C. III-2 R.W.


E-mailen
Map
Info