Dordrecht in de oorlog

Een collectie van historische items van de tweede wereldoorlog in Dordrecht.

De Tweede Tol - mei 1940.

In de vroege morgen op 10 mei 1940 werden Nederlandse soldaten bij de Tweede Tol gewekt door overvliegende vliegtuigen. Al gauw sprongen de parachutisten eruit. Het doel van deze luchtlandingen was het veroveren van de belangrijke bruggen bij Moerdijk en Zwijndrecht om zo een baan vrij te maken voor Duitse grondtroepen die richting Rotterdam en het centrale deel van Nederland oprukten. Het barakkenkamp waar Nederlandse militairen gelegerd waren werd snel door de parachutisten ingenomen. De commandant van Fallschirmjäger Regiment 1 ( FJR 1) , de Oberst Bruno Brauer richtte vervolgens zijn Regiments commandopost in bij de barakken bij de Tweede Tol. Veel Nederlandse krijgsgevangenen en ook gewonden werden hier ondergebracht. Ook werden de voorraden voor de parachutisten na de dropping grotendeels ondergebracht bij het barakkenkamp bij de Tweede Tol. De volgende foto's zijn gemaakt bij de Tweede Tol in mei 1940. 

Op de eerste drie foto's kan met de dropping zien van de zogenaamde "Abwurfbehalters" , .Dit zijn de transportcontainers waarin de noodzakelijke voorraden zaten voor de parachutisten, waarmee zij de strijd voort konden zetten. Op de eerste foto zijn Nederlandse krijgsgevangenen te zien. Ook de tweede foto is een interessant beeld om te zien. Links in de hoek zijn de transportvliegtuigen nog te zien die wegvliegen. Op de derde foto staan een paar parachutisten op de dijk toe te kijken. Linksonder staan nog wat Nederlandse krijgsgevangenen die door de Duitsers werden gedwongen om werkzaamheden te verrichten. Zo moesten zij bijvoorbeeld de abwurfbehalters uit de velden naar het barakkenkamp  slepen en helpen bij de gewondenverzorging. Ook zijn een aantal voertuigen te zien. Deze werden geconfisqueerd door de parachutisten. De personenauto is voorzien van rode kruizen voor gewondenvervoer. Dit gebeurde wel vaker in de meidagen van 1940.  De vierde foto toont Hollandse krijgsgevangenen die door de bezetter belast zijn met het transport van gewonden. Er zijn meerdere foto's bekend van Nederlandse militairen die hielpen bij de gewondenverzorging. Links op de foto is nog één van de barakken zichtbaar. Ook is de spoorlijn richting Moerdijk duidelijk zichtbaar. 


Op foto vijf en zes ziet u twee opnames van het Nederlandse barakkenkamp. Op de voorgrond liggen de vele parachutes, abwurfbehalters en munitiekistjes. De oplettende kijker zal ook de swastika vlag zien op het fundament van de nog in aanbouw zijnde barak. Hiermee konden de parachutisten duidelijk maken aan de eigen vliegtuigen dat de posities in Duitse handen waren. 
De foto's 7 en 8 tonen een aantal van de belangrijke stafofficieren van het FJR 1 bij een stafoverleg. Dit zijn de Ordonnanszoffizier Leutnant Graf von der Schulenburg,  de Hauptmann Rau welke de adjudant was van de Oberst Brauer. En Oberst Brauer die op zijn beurt de commandant van FJR 1 was.


De drie foto's die hierop volgen zijn opnames van het arriveren van de voorhoede van de 9e panzerdivisie op 12 mei in de avond. Dit was een belangrijke gebeurtenis omdat de verbinding tussen de deels geïsoleerde parachutisten en de Duitse grondtroepen daarmee tot stand was gekomen. De parachutisten hadden nu hun doelstelling bereikt. Het veroveren en vasthouden van beide bruggenhoofden in afwachting van de Duitse grondtroepen.


De eerste twee foto's hieronder zijn vermoedelijk na de strijd gemaakt. Op foto 12 ziet men weer de stafofficieren van FJR 1. Zij bezoeken de graven van gesneuvelde parachutisten in de buurt van de Tweede Tol. De dijk met de huizen op de achtergrond is zeer waarschijnlijk de Wieldrechtse Zeedijk. De laatste foto toont een beeld van Duitse parachutisten bij de barrakken bij de Tweede Tol. Zij dragen geen gevechtsuitrusting wat bijdraagt aan het vermoeden dat de foto gemaakt is na de gevechten. Zij hebben zojuist het ijzeren kruis der tweede klasse ontvangen voor hun inzet bij Dordrecht en de regio. 

Foto 14 is ook een interessante opname. We zien hier troseenheden van de 254e Infanterie Division die voorbij komen. Een parachutist van FJR 1 staat toe te kijken en voor hem in het fotoperspectief liggen twee Nederlandse fietsen. Vermoedelijk buitgemaakt op Nederlandse wielrijders. Rechtsachterin het fotoperspectief staat een Duitse Panzer II tank van de 9e panzerdivision. Rechts op de voorgrond is nog een bunker te zien. Dit soort bunkertjes lagen veel in de omgeving van de Tweede Tol als onderdeel van de Nederlandse verdedigingsmaatregelen. Het kan echter ook een Duitse bunker zijn voor de verdediging van het bruggenhoofd Moerdijk. Omdat de 254e ID en II./Pz. Reg 33 beiden op 14 mei de Moerdijkbrug overtrokken en dit overeenkomt met wat men ziet op de foto is de foto vermoedelijk de 14e mei genomen. Het is niet helemaal duidelijk, maar waarschijnlijk is de foto tussen Moerdijk en de Tweede Tol gemaakt. *1 

De laatste foto is een bekende foto. Deze opname toont de tanks van de Duitse 9e panzerdivision die op 13 mei 1940 aankwamen bij de Tweede Tol. De foto is al eerder gepubliceerd op de website van Dordt Open Stad en Zuidfront-Holland1940. *2 Gedurende de oorlog was zeker niet elke foto uniek. De foto's gingen van rond van eenheid tot eenheid, van soldaat tot soldaat. Om deze reden kun je soms meerdere kopieën van dezelfde foto terugvinden. 

Hieronder zien we een viertal foto's van Nederlandse veldgraven bij het barakkenkamp bij de Tweede Tol. Kenmerkend zijn de diverse typen Nederlandse helmen die we op de graven zien. Op de eerste foto is duidelijk te zien dat de tijdelijke graven nog maar net voltooid zijn. Nederlandse krijgsgevangenen zijn door de Duitsers aan het werk gezet om hun kameraden te begraven. Op de tweede foto zien we vervolgens de nog maar net gedolven graven met slechts een paar helmen op de graven. En op de laatste twee foto's zijn inmiddels op alle graven helmen geplaatst en tot slot wat bloemen. De foto's lijken hierdoor gemaakt te zijn tijdens verschillende momenten in de Meidagen van 1940. Helaas zijn de namen op de graven niet leesbaar. Het zou hier kunnen gaan om militairen van 14 RA  en 17 RA ( Regiment Artillerie). Echter gezien het feit dat het barakkenkamp als noodverbandplaats werd gebruikt tijdens de meidagen zou het hier ook om militairen van verschillende eenheden kunnen gaan. 

De foto hieronder is een foto van niet Nederlandse graven , maar Duitse graven bij de Tweede Tol. Het zijn parachutisten die begraven liggen. De soldaat die naar de graven kijkt lijkt een soldaat van de pantsertroepen te zijn. Rechtsachter de Duitse soldaat is nog een stuk van de Zeedijk te zien.  Het zijn dezelfde noodgraven die Bruno Brauer heeft bezocht in de foto welke hierboven al eerder is getoond. Het linkergraf heeft een normale M35 helm en zal waarschijnlijk het graf zijn van één van de militairen die via Waalhaven is ingevlogen. De twee graven daarnaast zijn dan van Jäger Bruno Jürgensen, gesneuveld op de Tongplaat en Jäger Karl Fischer gesneuveld bij Amstelwijck. 
De foto ernaast is een opname van een Nederlandse Mitrailleurbunker bij de Tweede Tol maar dan een stukje verder. Links loopt de weg richting het viaduct. 
Foto 24 is nog een opname van Duitse parachutistengraven in de buurt van de Tweede Tol. Mogelijk dezelfde graven als foto 22. Een aantal namen zijn nog goed leesbaar. Van rechts naar links:
- Oberjäger Arthur Schwarz van 4./ FJR 1, hij sneuvelde vermoedelijk als onderdeel van patrouilles en posten die naar de Kil werd gestuurd om die te beveiligen. Oberjäger Schwarz sneuvelde op 10 mei 1940 op 21 jarige leeftijd. 
- Unteroffizier Albert Fürstenberg was onderdeel van 7./ FJR 1 ( Sanitäter halbkompanie), hij raakte zwaargewond door een buikschot op 10 mei 1940 bij de Zeedijk en overleed ten gevolge daarvan op 23 jarige leeftijd. Hij staat op deze foto geregistreerd als Oberjäger. 
- Oberjäger Heinz Morawietz sneuvelde op 22 jarige leeftijd bij de inname van het barrakkenkamp bij de Tweede Tol. 
De namen op de laatste vier graven zijn helaas niet meer leesbaar. Het zijn mogelijk enkele van de Oberjägers die sneuvelden bij Amstelwijck. Het graf naast dat van oberjäger Morawietz lijkt in ieder geval het graf van Oberjäger Josef Geiersberger te zijn welke sneuvelde bij Amstelwijck. *3
Foto 25 is een bekende foto, de foto werd eerder al gepubliceerd op de website van wijlen Jens van der Vorm. Het zijn Duitse parachutisten op de Zeedijk op 13 mei. De 9e panzerdivision was gearriveerd en de Moerdijkbrug overgestoken. Hiermee was de aansluiting op het bruggenhoofd voltooid. De panzers zouden na een gevecht met onder andere Nederlandse Wielrijders op de Zeedijk doorstoten naar de binnenstad van Dordrecht. Het arriveren van de Duitse panzertroepen maakte de situatie voor de Vesting Holland hopeloos. Foto 26 is weer een foto van dezelfde Duitse parachutistengraven als op foto 22 en 24. De namen op de linker twee kruizen zijn zichtbaar. Helelmaal links Gefreiter Karl Kunz, hij sneuvelde als onderdeel van de Ersatzkompanie Moll op 11 mei 1940. Rechts van helm ligt Jäger August Braun van 4e kompanie FJR 1. Hij sneuvelde direct bij de landing door Nederlands vuur. Op foto 27 zien we een grote colonne Nederlandse krijgsgevangenen afgevoerd worden over de Wieldrechtse Zeedijk. Een Duitse militair staat toe te kijken. 

 
Op de eerste foto hieronder zien we de talloze Nederlandse krijgsgevangenen die ontwapend worden bij de Tweede Tol, ongeveer ter hoogte van de spoorwegovergang. Op de achtergrond is nog één van de kenmerkende spoorwegpalen te zien die je op veel foto's van de Tweede Tol terug ziet. Deze Nederlandse militairen zijn waarschijnlijk wielrijders die op 13 mei gevangen werden genomen na de aanval van Stuka's en Duitse tanks. In de berm liggen veel wapens. De daarop volgende foto toont de commandant van Fallschirmjäger Regiment 1 ergens bij de Tweede Tol in mei 1940. Het is Oberst Bruno Bräuer die even van een ontspannend moment lijkt te genieten. Hij lijkt in een soort stoel te zitten in een uitgegraven positie. 


Uitreikingsdocument ijzeren kruis Tweede Tol. 
Hieronder ziet u een origineel uitreikingsdocument voor het ijzeren kruis bij de Tweede Tol in Dubbeldam. De ijzeren kruizen werden uitgereikt aan de parachutisten van Fallschirmjäger Regiment 1 voor hun acties tijdens de meidagen van 1940 in de omgeving van Dordrecht. Bij de Tweede Tol was het regimentshoofdkwartier gevestigd. De ijzeren kruizen zijn op verschillende data uitgereikt. Dit ijzeren kruis werd op 22 mei 1940 uitgereikt aan Gefreiter Johan Himmel. Het document is ondertekend door de Regimentscommandeur Oberst Bruno Bräuer. Wat dit document bijzonder maakt voor het krijgshistorisch verleden van Dordrecht is dat het is uitgereikt bij de Tweede Tol in Dubbeldam.

Uitreikingsdocument ijzeren kruis EK2 Tweede Tol award document

©2017-2024 :Https://www.Dordrechtindeoorlog.nl: (Op de content op deze website berust auteursrecht: Deze content mag niet worden gedeeld, gedupliceerd of gepubliceerd zonder nadrukkelijke toestemming van de auteur van deze website. Voor verzoeken hieromtrent kunt u zich richten tot : Info@Dordrechtindeoorlog.nl of kijken op : www.Dordrechtindeoorlog.nl - Gebruiksvoorwaarden websitecontent).

Bronnen: Zuidfront-Holland1940 en Dordt Open stad
*1 bron: Deze informatie is ons vriendelijk ter beschikking gesteld door Dhr A. Goossens van de Zuidfront-Holland1940 website. 
*2 bron: Zuidfront-Holland 1940 en Dordt Open Stad
*3 bron: Zuidfront-Holland 1940 - Duitse gesneuvelden.


E-mailen
Map
Info